?nsan haklar? evrensel beyannamesi
Önsöz
?nsanl?k ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunlar?n e?it ve devir kabul etmez haklar?n?n tan?nmas? hususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya bar???n?n temeli olmas?na,
?nsan haklar?n?n tan?nmamas? ve hor görülmesinin insanl?k vicdan?n? isyana sevkeden vah?iliklere sebep olmu? bulunmas?na, deh?etten ve yoksulluktan kurtulmu? insanlar?n, içinde söz ve inanma hürriyetlerine sahip olacaklar? bir dünyan?n kurulmas? en yüksek amaçlar? oralak ilan edilmi? bulunmas?na,
?nsanin zulüm ve bask?ya kar?? son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmamas? için insan haklar?n?n bir hukuk rejimi ile korunmas?n?n esasl? bir zaruret olmas?na,
Uluslararas?nda dostça ili?kiler geli?tirilmesini te?vik etmenin esasl? bir zaruret olmas?na,
Birle?mi? Milletler halklar?n?n, Antla?mada, insan?n ana haklar?na, insan ?ahs?n?n haysiyet ve de?erine, erkek ve kad?nlar?n e?itli?ine olan imanlar?n? bir kere daha ilan etmi? olmalar?na ve sosyal ilerlemeyi kolayla?t?rmaya, daha geni? bir hürriyet içerisinde daha iyi hayat ?artlar? kurmaya karar verdiklerini beyan etmi? bulunmalar?na,
Üye devletlerin, Birle?mi? Milletler Te?kilat? ile i?birli?i ederek insan haklar?na ve ana hürriyetlerine bütün dünyada gerçekten sayg? gösterilmesinin teminini taahhüt etmi? olmalar?na,
Bu haklar ve hürriyetlerin herkesçe ayn? ?ekilde anla??lmas?n?n yukar?daki taahhüdün yerine getirilmesi için son derece önemli bulunmas?na göre,
Birle?mi? Milletler Genel Kurulu,
?nsanl?k toplulu?unun bütün fertleriyle uzuvlar?n?n bu beyannameyi daima gözönünde tutarak
ö?retim ve e?itim yoluyla bu haklar ve hürriyetlere sayg?y? geli?tirmeye, gittikçe artan milli ve milletleraras? tedbirlerle gerek bizzat üye devletler ahalisi gerekse bu devletlerin idaresi alt?ndaki ülkeler ahalisi aras?nda bu haklar?n dünyaca fiilen tan?nmas?n? ve tatbik edilmesini sa?lamaya gayret etmeleri amac?yla bütün halklar ve milletler için ula??lacak ortak ideal olarak i?bu ?nsan Haklar? Evrensel Beyannamesini ilan eder.
Madde 1
Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bak?m?ndan e?it do?arlar. Ak?l ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine kar?? karde?lik zihniyeti ile hareket etmelidirler.
Madde 2
Herkes, ?rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya di?er herhangi bir akide, milli veya içtimai men?e, servet, do?u? veya herhangi di?er bir fark gözetilmeksizin i?bu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade edebilir.
Bundan ba?ka, ba??ms?z memleket uyru?u olsun, vesayet alt?nda bulunan, gayri muhtar veya sair bir egemenlik kay?tlamas?na tabi ülke uyru?u olsun, bir ?ah?s hakk?nda, uyru?u bulundu?u memleket veya ülkenin siyasi, hukuki veya milletleraras? statüsü bak?m?ndan hiçbir ayr?l?k gözetilmeyecektir.
Madde 3
Ya?amak, hürriyet ve ki?i emniyeti her ferdin hakk?d?r.
Madde 4
Hiç kimse kölelik veya kulluk alt?nda bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü ?ekliyle yasakt?r.
Madde 5
Hiç kimse i?kenceye, zalimane, gayriinsani, haysiyet k?r?c? cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz.
Madde 6
Herkes her nerede olursa olsun hukuk ki?ili?inin tan?nmas? hakk?n? haizdir.
Madde 7
Kanun önünde herkes e?ittir ve farks?z olarak kanunun e?it korumas?ndan istifade hakk?n? haizdir. Herkesin i?bu Beyannameye ayk?r? her türlü ay?rdedici mualeleye kar?? ve böyle bir ay?rdedici muamele için yap?lacak her türlü k??k?rtmaya kar?? e?it korunma hakk? vard?r.
Madde 8
Her ?ahs?n kendine anayasa veya kanun ile tan?nan ana haklara ayk?r? muamelelere kar?? fiilli netice verecek ?ekilde milli mahkemelere müracaat hakk? vard?r.
Madde 9
Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, al?konulanamaz veya sürülemez.
Madde 10
Herkes, haklar?n?n, vecibelerinin veya kendisine kar?? cezai mahiyette herhangi bir isnad?n tespitinde, tam bir e?itlikle, davas?n?n ba??ms?z ve tarafs?z bir mahkeme taraf?ndan adil bir ?ekilde ve aç?k olarak görülmesi hakk?na sahiptir.
Madde 11
1. Bir suç i?lemekten san?k herkes, savunmas? için kendisine gerekli bütün tertibat?n sa?lanm?? bulundu?u aç?k bir yarg?lama ile kanunen suçlu oldu?u tespit edilmedikçe masum say?l?r.
2. Hiç kimse i?lendikleri s?rada milli veya milletleraras? hukuka göre suç te?kil etmeyen fiillerden veya ihmallerden ötürü mahkum edilemez. Bunun gibi, suçun i?lendi?i s?rada uygulanabilecek olan cezadan daha ?iddetli bir ceza verilemez.
Madde 12
Hiç kimse özel hayat?, ailesi, meskeni veya yaz??mas? hususlar?nda keyfi kar??malara, ?eref ve ?öhretine kar?? tecavüzlere maruz b?rak?lamaz. Herkesin bu kar??ma ve tecavüzlere kar?? kanun ile korunmaya hakk? vard?r.
Madde 13
1. Herkes herhangi bir devletin s?n?rlar? dahilinde serbestçe dola?ma ve yerle?me hakk?na haizdir.
2. Herkes, kendi memleketi de dahil, herhangi bir memleketi terketmek ve memleketine dönmek hakk?na haizdir.
Madde 14
1. Herkes zulüm kar??s?nda ba?ka memleketlerden mülteci olarak kabulü talep etmek ve memleketler taraf?ndan mülteci muamelesi görmek hakk?n? haizdir.
2. Bu hak, gerçekten adi bir cürüme veya Birle?mi? Milletler prensip ve amaçlar?na ayk?r? faaliyetlere müstenit kovu?turmalar halinde ileri sürülemez.
Madde 15
1. Her ferdin bir uyrukluk hakk? vard?r.
2. Hiç kimse keyfi olarak uyruklu?undan ve uyruklu?unu de?i?tirmek hakk?ndan mahrum edilemez.
Madde 16
1. Evlilik ça??na varan her erkek ve kad?n, ?rk, uyrukluk veya din bak?m?ndan hiçbir k?s?tlamaya tabi olmaks?z?n evlenmek ve aile kurmak hakk?na haizdir. Her erkek ve kad?n evlenme konusunda, evlilik süresince ve evlili?in sona ermesinde e?it haklar? haizdir.
2. Evlenme akdi ancak müstakbel e?lerin serbest ve tam r?zas?yla yap?l?r.
3. Aile, cemiyetin tabii ve temel unsurudur, cemiyet ve devlet taraf?ndan korunmak hakk?n? haizdir.
Madde 17
1. Her ?ah?s tek ba??na veya ba?kalar?yla birlikte mal ve mülk sahibi olmak hakk?n? haizdir.
2. Hiç kimse keyfi olarak mal ve mülkünden mahrum edilemez.
Madde 18
Her ?ahs?n, fikir, vicdan ve din hürriyetine hakk? vard?r; bu hak, din veya kanaat de?i?tirmek hürriyeti, dinini veya kanaatini tek ba??na veya topluca, aç?k olarak veya özel surette, ö?retim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini içerir.
Madde 19
Her ferdin fikir ve fikirlerini aç?klamak hürriyetine hakk? vard?r. Bu hak fikirlerinden ötürü rahats?z edilmemek, memleket s?n?rlar? mevzubahis olmaks?z?n malümat ve fikirleri her vas?ta ile aramak, elde etmek veya yaymak hakk?n? içerir.
Madde 20
1. Her ?ah?s sald?r?s?z toplanma ve dernek kurma ve derne?e kat?lma serbestisine maliktir.
2. Hiç kimse bir derne?e mensup olmaya zorlanamaz.
Madde 21
1. Her ?ah?s, do?rudan do?ruya veya serbestçe seçilmi? temsilciler vas?tas?yla, memleketin kamu i?leri yönetimine kat?lmak hakk?n? haizdir.
2. Her ?ah?s memleketin kamu hizmetlerine e?itlikle girme hakk?n? haizdir.
3. Halk?n iradesi kamu otoritesinin esas?d?r; bu irade, gizli ?ekilde veya serbestli?i sa?layacak muadil bir usul ile cereyan edecek, genel ve e?it oy verme yoluyla yap?lacak olan devri ve dürüst seçimlerle ifade edilir.
Madde 22
Her ?ahs?n, cemiyetin bir üyesi olmak itibariyle, sosyal güvenli?e hakk? vard?r; haysiyeti için ve ?ahsiyetinin serbestçe geli?mesi için zaruri olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklar?n milli gayret ve milletleraras? i?birli?i yoluyla ve her devletin te?kilat? ve kaynaklar?yla mütenasip olarak gerçekle?tirilmesine hakk? vard?r.
Madde 23
1. Her ?ahs?n çal??maya, i?ini serbestçe seçmeye, adil ve elveri?li çal??ma ?artlar?na ve i?sizlikten korunmaya hakk? vard?r.
2. Herkesin, hiçbir fark gözetilmeksizin, e?it i? kar??l???nda e?it ücrete hakk? vard?r.
3. çal??an her kimsenin kendisine ve ailesine insanl?k haysiyetine uygun bir ya?ay?? sa?layan ve gerekirse her türlü sosyal koruma vas?talar?yla da tamamlanan adil ve elveri?li bir ücrete hakk? vard?r.
4. Herkesin menfaatlerinin korunmasi için sendikalar kurmaya ve bunlara kat?lmaya hakk? vard?r.
Madde 24
Her ?ahs?n dinlenmeye, e?lenmeye, bilhassa çal??ma müddetinin makul surette s?n?rland?r?lmas?na ve muayyen devrelerde ücretli tatillere hakk? vard?r.
Madde 25
1. Her ?ahs?n, gerek kendisi gerekse ailesi için, yiyecek, giyim, mesken, t?bbi bak?m, gerekli sosyal hizmetler dahil olmak üzere sa?l??? ve refah?n? temin edecek uygun bir hayat seviyesine ve i?sizlik, hastal?k, sakatl?k, dulluk, ihtiyarl?k veya geçim imkânlar?ndan iradesi d???nda mahrum b?rakacak di?er hallerde güvenli?e hakk? vard?r.
2. Ana ve çocuk özel ihtimam ve yard?m görmek hakk?n? haizdir. Bütün çocuklar, evlilik içinde veya d???nda do?sunlar, ayn? sosyal korunmadan faydalan?rlar.
Madde 26
1. Her ?ahs?n ö?renim hakk? vard?r. Ö?renim hiç olmazsa ilk ve temel safhalar?nda paras?zd?r. ?lk ö?retim mecburidir. Teknik ve mesleki ö?retimden herkes istifade edebilmelidir. Yüksek ö?retim, liyakatlerine göre herkese tam e?itlikle aç?k olmal?d?r.
2. Ö?retim insan ?ahsiyetinin tam geli?mesini ve insan haklar?yla ana hürriyetlerine sayg?n?n kuvvetlenmesini hedef almal?d?r. Ö?retim bütün milletler, ?rk ve din gruplar? aras?nda anlay??, ho?görü ve dostlu?u te?vik etmeli ve Birle?mi? Milletlerin bar???n idamesi yolundaki çal??malar?n? geli?tirmelidir.
3. Ana baba, çocuklar?na verilecek e?itim türünü seçmek hakk?n? öncelikle haizdirler.
Madde 27
1. Herkes, toplulu?un kültürel faaliyetine serbestçe kat?lmak, güzel sanatlar? tatmak, ilim sahas?ndaki ilerleyi?e i?tirak etmek ve bundan faydalanmak hakk?n? haizdir.
2. Herkesin yaratt???, her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserlerinden mütevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmas?na hakk? vard?r.
Madde 28
Herkesin, i?bu Beyannamede derpi? edilen hak ve hürriyetlerin tam tatbikini sa?layacak bir sosyal ve milletleraras? nizama hakk? vard?r.
Madde 29
1. Her ?ahs?n, ?ahsiyetinin serbest ve tam geli?mesi ancak bir topluluk içinde mümkündür ve ?ahs?n bu toplulu?a kar?? görevleri vard?r.
2. Herkes, haklar?n?n ve hürriyetlerinin kullan?lmas?nda, sadece, ba?kalar?n?n haklar?n?n ve hürriyetlerinin gere?ince tan?nmas? ve bunlara sayg? gösterilmesi amac?yla ve ancak demokratik bir cemiyette ahlâk?n, kamu düzeninin ve genel refah?n hakl? icaplar?n? yerine getirmek maksad?yla kanunla belirlenmi? s?n?rlamalara tabi tutulabilir.
3. Bu hak ve hürriyetler hiçbir veçhile Birle?mi? Milletlerin amaç ve prensiplerine ayk?r? olarak kullan?lamaz.
Madde 30
??bu Beyannamenin hiçbir hükmü, herhangi bir devlete, zümreye ya da ferde, bu Beyannamede ilan olunan hak ve hürriyetleri yoketmeye yönelik bir faaliyete giri?me ya da eylemde bulunma hakk?n? verir ?ekilde yorumlanamaz.
|
Download
