POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZ?OWIEKA
Trzecia Sesja Ogólnego Zgromadzenia ONZ, obraduj?ca w Pary?u, uchwali?a 10 grudnia 1948 roku jednomy?lnie Powszechn? Deklaracj? Praw Cz?owieka. Dokument ten stanowi niew?tpliwie jedno z najwi?kszych i najtrwalszych osi?gni?? ONZ. Przet?umaczona na wi?kszo?? j?zyków ?wiata Powszechna Deklaracja Praw Cz?owieka zbiera oraz porz?dkuje osi?gni?cia i postulaty cz?owieka, który od wielu setek lat toczy nie sko?czon? jeszcze walk? o swoj? wolno?? i swoj? godno??.
Preambu?a
ZWA?YWSZY, ?e uznanie przyrodzonej godno?ci oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich cz?onków wspólnoty ludzkiej jest podstaw? wolno?ci, sprawiedliwo?ci i pokoju ?wiata,
ZWA?YWSZY, ?e nieposzanowanie i nieprzestrzeganie praw cz?owieka doprowadzi?o do aktów barbarzy?stwa, które wstrz?sn??y sumieniem ludzko?ci, i ?e og?oszono uroczy?cie jako najwznio?lejszy cel ludzko?ci d??enie do zbudowania takiego ?wiata, w którym ludzie korzysta? b?d? z wolno?ci s?owa i przekona? oraz z wolno?ci od strachu i n?dzy,
ZWA?YWSZY, ?e konieczne jest zawarowanie praw cz?owieka przepisami prawa, aby nie musia? - doprowadzony do ostateczno?ci - ucieka? si? do buntu przeciw tyranii i uciskowi,
ZWA?YWSZY, ?e konieczne jest popieranie rozwoju przyjaznych stosunków mi?dzy narodami,
ZWA?YWSZY, ?e Narody Zjednoczone przywróci?y sw? wiar? w podstawowe prawa cz?owieka, godno?? i warto?? jednostki oraz w równouprawnienie m??czyzn i kobiet, oraz wyrazi?y swe zdecydowanie popierania post?pu spo?ecznego i poprawy warunków ?ycia w wi?kszej wolno?ci,
ZWA?YWSZY, ?e Pa?stwa Cz?onkowskie podj??y si? we wspó?pracy z Organizacj? Narodów Zjednoczonych zapewni? powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw cz?owieka i podstawowych wolno?ci,
ZWA?YWSZY, ?e jednakowe rozumienie tych praw i wolno?ci ma olbrzymie znaczenie dla ich pe?nej realizacji,
PRZETO ZGROMADZENIE OGÓLNE
Og?asza Uroczy?cie niniejsz? Powszechn? Deklaracj? Praw Cz?owieka jako wspólny najwy?szy cel wszystkich ludów i wszystkich narodów, aby wszyscy ludzie i wszystkie organy spo?ecze?stwa - maj?c stale w pami?ci niniejsz? Deklaracj? - d??y?y w drodze nauczania i wychowywania do rozwijania poszanowania tych praw i wolno?ci i aby zapewni?y za pomoc? post?powych ?rodków o zasi?gu krajowym i mi?dzynarodowym powszechne i skuteczne uznanie i stosowanie tej Deklaracji zarówno w?ród narodów Pa?stw Cz?onkowskich, jak i w?ród narodów zamieszkuj?cych obszary podleg?e ich w?adzy.
Artyku? 1
Wszyscy ludzie rodz? si? wolni i równi pod wzgl?dem swej godno?ci i swych praw. S? oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni post?powa? wobec innych w duchu braterstwa.
Artyku? 2
Ka?dy cz?owiek posiada wszystkie prawa i wolno?ci zawarte w niniejszej Deklaracji bez wzgl?du na jakiekolwiek ró?nice rasy, koloru, p?ci, j?zyka, wyznania, pogl?dów politycznych i innych, narodowo?ci, pochodzenia spo?ecznego, maj?tku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.
Nie wolno ponadto czyni? ?adnej ró?nicy w zale?no?ci od sytuacji politycznej, prawnej lub mi?dzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynale?y, bez wzgl?du na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodleg?y, czy te? podlega systemowi powiernictwa, nie rz?dzi si? samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej niepodleg?o?ci.
Artyku? 3
Ka?dy cz?owiek ma prawo do ?ycia, wolno?ci i bezpiecze?stwa swej osoby.
Artyku? 4
Nie wolno nikogo czyni? niewolnikiem ani nak?ada? na nikogo s?u?ebno?ci; niewolnictwo i handel niewolnikami s? zakazane we wszystkich swych postaciach.
Artyku? 5
Nie wolno nikogo torturowa? ani kara? lub traktowa? w sposób okrutny, nieludzki lub poni?aj?cy.
Artyku? 6
Ka?dy cz?owiek ma prawo do uznawania wsz?dzie jego osobowo?ci prawnej.
Artyku? 7
Wszyscy s? równi wobec prawa i maj? prawo, bez jakiejkolwiek ró?nicy, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy maj? prawo do jednakowej ochrony przed jak?kolwiek dyskryminacj?, b?d?c? pogwa?ceniem niniejszej Deklaracji, i przed jakimkolwiek nara?eniem na tak? dyskryminacj?.
Artyku? 8
Ka?dy cz?owiek ma prawo do skutecznego odwo?ywania si? do kompetentnych s?dów krajowych przeciw czynom stanowi?cym pogwa?cenie podstawowych praw przyznanych mu przez konstytucj? lub przez prawo.
Artyku? 9
Nikogo nie wolno samowolnie aresztowa?, zatrzyma? lub wygna? z kraju.
Artyku? 10
Ka?dy cz?owiek ma na warunkach ca?kowitej równo?ci prawo, aby przy rozstrzyganiu o jego prawach i zobowi?zaniach lub o zasadno?ci wysuwanego przeciw niemu oskar?enia o pope?nienie przest?pstwa by? s?uchanym sprawiedliwie i publicznie przez niezale?ny i bezstronny s?d.
Artyku? 11
1. Ka?dy cz?owiek oskar?ony o pope?nienie przest?pstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu si? winy zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne ?rodki obrony.
2. Nikt nie mo?e by? skazany za przest?pstwo z powodu dzia?ania lub zaniechania nie stanowi?cego w chwili jego dokonania przest?pstwa wed?ug prawa krajowego lub mi?dzynarodowego. Nie wolno tak?e wymierza? kary wy?szej ni? ta, która by?a przewidziana w chwili pope?nienia przest?pstwa.
Artyku? 12
Nie wolno ingerowa? samowolnie w czyjekolwiek ?ycie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencj?, ani te? uw?acza? jego honorowi lub dobremu imieniu. Ka?dy cz?owiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub uw?aczaniu.
Artyku? 13
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo swobodnego poruszania si? i wyboru miejsca zamieszkania w granicach ka?dego Pa?stwa.
2. Ka?dy cz?owiek ma prawo opu?ci? jakikolwiek kraj, w??czaj?c w to swój w?asny, i powróci? do swego kraju.
Artyku? 14
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo ubiega? si? o azyl i korzysta? z niego w innym kraju w razie prze?ladowania.
2. Nie mo?na powo?ywa? si? na to prawo w przypadku ?cigania wszcz?tego rzeczywi?cie z powodu pope?nienia przest?pstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artyku? 15
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.
2. Nie wolno nikogo pozbawia? samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawia? prawa do zmiany obywatelstwa.
Artyku? 16
1. M??czy?ni i kobiety bez wzgl?du na jakiekolwiek ró?nice rasy, narodowo?ci lub wyznania maj? prawo po osi?gni?ciu pe?noletno?ci do zawarcia ma??e?stwa i za?o?enia rodziny. Maj? oni równe prawa w odniesieniu do zawierania ma??e?stwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu.
2. Ma??e?stwo mo?e by? zawarte jedynie za swobodnie wyra?on? pe?n? zgod? przysz?ych ma??onków.
3. Rodzina jest naturaln? i podstawow? komórk? spo?ecze?stwa i ma prawo do ochrony ze strony spo?ecze?stwa i Pa?stwa.
Artyku? 17
1. Ka?dy cz?owiek, zarówno sam jak i wespó? z innymi, ma prawo do posiadania w?asno?ci.
2. Nie wolno nikogo samowolnie pozbawia? jego w?asno?ci.
Artyku? 18
Ka?dy cz?owiek ma prawo wolno?ci my?li, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobod? zmiany wyznania lub wiary oraz swobod? g?oszenia swego wyznania lub wiary b?d? indywidualnie, b?d? wespó? z innymi lud?mi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów.
Artyku? 19
Ka?dy cz?owiek ma prawo wolno?ci opinii i wyra?ania jej; prawo to obejmuje swobod? posiadania niezale?nej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i pogl?dów wszelkimi ?rodkami, bez wzgl?du na granice.
Artyku? 20
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo spokojnego zgromadzania i stowarzyszania si?.
2. Nikogo nie mo?na zmusza? do nale?enia do jakiego? stowarzyszenia.
Artyku? 21
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do uczestniczenia w rz?dzeniu swym krajem bezpo?rednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.
2. Ka?dy cz?owiek ma prawo równego dost?pu do s?u?by publicznej w swym kraju.
3. Wola ludu jest podstaw? w?adzy rz?du; wola ta wyra?a si? w przeprowadzanych okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechno?ci, równo?ci i tajno?ci, lub na innej równorz?dnej procedurze, zapewniaj?cej wolno?? wyborów.
Artyku? 22
Ka?dy cz?owiek ma jako cz?onek spo?ecze?stwa prawo do ubezpiecze? spo?ecznych; ma równie? prawo do urzeczywistniania - poprzez wysi?ek narodowy i wspó?prac? mi?dzynarodow? oraz zgodnie z organizacj? i zasobami ka?dego Pa?stwa - swych praw gospodarczych, spo?ecznych i kulturalnych, niezb?dnych dla jego godno?ci i swobodnego rozwoju jego osobowo?ci.
Artyku? 23
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru pracy, do odpowiednich i zadowalaj?cych warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.
2. Ka?dy cz?owiek, bez wzgl?du na jakiekolwiek ró?nice, ma prawo do równej p?acy za równ? prac?.
3. Ka?dy pracuj?cy ma prawo do odpowiedniego i zadowalaj?cego wynagrodzenia, zapewniaj?cego jemu i jego rodzinie egzystencj? odpowiadaj?c? godno?ci ludzkiej i uzupe?nianego w razie potrzeby innymi ?rodkami pomocy spo?ecznej.
4. Ka?dy cz?owiek ma prawo do tworzenia zwi?zków zawodowych i do przyst?powania do zwi?zków zawodowych dla ochrony swych interesów.
Artyku? 24
Ka?dy cz?owiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, w??czaj?c w to rozs?dne ograniczenie godzin pracy i okresowe p?atne urlopy.
Artyku? 25
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do stopy ?yciowej zapewniaj?cej zdrowie i dobrobyt jego i jego rodziny, w??czaj?c w to wy?ywienie, odzie?, mieszkanie, opiek? lekarsk? i konieczne ?wiadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolno?ci do pracy, wdowie?stwa, staro?ci lub utraty ?rodków do ?ycia w inny sposób od niego niezale?ny.
2. Matka i dziecko maj? prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci, zarówno ma??e?skie jak i pozama??e?skie, korzystaj? z jednakowej ochrony spo?ecznej.
Artyku? 26
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do nauki. Nauka jest bezp?atna, przynajmniej na stopniu podstawowym. Nauka podstawowa jest obowi?zkowa. O?wiata techniczna i zawodowa jest powszechnie dost?pna, a studia wy?sze s? dost?pne dla wszystkich na zasadzie równo?ci w zale?no?ci od zalet osobistych.
2. Celem nauczania jest pe?ny rozwój osobowo?ci ludzkiej i ugruntowanie poszanowania praw cz?owieka i podstawowych wolno?ci. Krzewi ono zrozumienie, tolerancj? i przyja?? mi?dzy wszystkimi narodami, grupami rasowymi lub religijnymi; popiera dzia?alno?? Organizacji Narodów Zjednoczonych zmierzaj?c? do utrzymania pokoju.
3. Rodzice maj? prawo pierwsze?stwa w wyborze nauczania, które ma by? dane ich dzieciom.
Artyku? 27
1. Ka?dy cz?owiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w ?yciu kulturalnym spo?ecze?stwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w post?pie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.
2. Ka?dy cz?owiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzy?ci wynikaj?cych z jakiejkolwiek jego dzia?alno?ci naukowej, literackiej lub artystycznej.
Artyku? 28
Ka?dy cz?owiek ma prawo do takiego porz?dku spo?ecznego i mi?dzynarodowego, w którym prawa i wolno?ci zawarte w niniejszej Deklaracji by?yby w pe?ni realizowane.
Artyku? 29
1. Ka?dy cz?owiek ma obowi?zki wobec spo?ecze?stwa, bez którego niemo?liwy jest swobodny i pe?ny rozwój jego osobowo?ci.
2. W korzystaniu ze swych praw i wolno?ci ka?dy cz?owiek podlega jedynie takim ograniczeniom, które s? ustalone przez prawo wy??cznie w celu zapewnienia odpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolno?ci innych i w celu uczynienia zado?? s?usznym wymogom moralno?ci, porz?dku publicznego i powszechnego dobrobytu demokratycznego spo?ecze?stwa.
3. Z niniejszych praw i wolno?ci nie wolno w ?adnym przypadku korzysta? w sposób sprzeczny z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artyku? 30
?adnego z postanowie? niniejszej Deklaracji nie mo?na rozumie? jako udzielaj?cego jakiemukolwiek Pa?stwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do podejmowania dzia?alno?ci lub wydawania aktów zmierzaj?cych do obalenia któregokolwiek z praw i wolno?ci zawartych w niniejszej Deklaracji.
|
Download
