File: etc/gn.txt

TEKOVE YVYPORA KUERA MAYMAYVA DERECHO KUAAUKAHA
[Preamble]

(preamble missing)
Art. 1

Mayma yvypóra ou ko yvy ári iñapytl?yre ha ete?cha dignidad ha derecho jeguerekópe; ha ikatu rupi oikuaa añetéva ha añete?yva, iporãva ha ivaíva, tekotev? pehenguéicha oiko oñondivekuéra.
Art. 2

Mayma yuypóra oguereko derecho ha libertad kuéra ko Declaraciónpe o?va, oñemaña?yre mba?eichaguapa i-ráza, ipire color; kiñápa terãpa kuimba?e, iñe??, i-religión, iñopinión política, hetã, ha?épa mba? rerekoha, o?pa yvate terãpa nahániri sociedad ryepype, hamba?e.

Mba?eveichagua jeporavo avei ndoiók va?erã oñemañanguévo hetã situación rehe, legalmentepa mba?éicha o?, ha?épa isãsopyre, oguatáva ojeheguiete, térãpa o? ambue tetã ndiv térã ipoguype.
Art. 3

Mayma tapicha oguereko derecho oikovévo, piporúvo ilibertad ha ojerrespetávo ipersona.
Art. 4

Avavépe ndojeguerekói va?erã esclavo térã tembiguái ramo; mba?eveichagua esclavitud térã tapicha jejogua ha ñevende ndaikatúl oiko.
Art. 5

Avavére ndoikova?erãi ñembosarái vai térã ñambohasa asy, humano rekore ndojojáiva.
Art. 6

Mayma yvypóra oguereko derecho ojehechakuaávo ichupe opaite handárupi ha?eha pete? máva leiduéra renondépe.
Art. 7

Maymavaite: pete?chante léi renondépe ha oguereko, mba?eveichagua jeporavo?yre, derecho pete?cha léi oñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho pete?cha oñeñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho pete?cha oñeñangarekóvo hese opaichagua jeporavo ohóvagui ko Declaración cóntrape, ha opa ñeha?ã oikóvagui jeporavorã.
Art. 8

Mayma yvypóra oguereko derecho oñangarekóvo hese hekoitépe tribunal kuéra o?va hetãme, omo?ã haguáicha ichupe umi opyr?sévagui iderecho kuéra rehe o?va constitución a léipe.
Art. 9

Avavépe ndaikatúi mbaretépe reínte oñedetene, ojegueraha preso terá oñemos? hetãgui.
Art. 10

Mayma yvypóra oguereko derecho, pete?chapánte, ohendúvo ichupe idespáchope ha justicia ojerure haichaite, pete? tribunal oguatáva ojeheguiete ha oporolado apo?yva, oñemyesakãta java iderecho ha obligación huéra, ha avei ojehesa?yjóratõ oñembojáva hese tembiapo vai?éi cóntrape ohóva.
Art. 11

1. Oñembojáro pete? tapicháre hembiapo vai hague, oguereko derecho oñepensávo hese nda?upeichaiha, nahesakãi aja ha?eha culpable; pe ñemyesakã oido va?erã tribunalpe, ha oguereko va?erã upépe mayma garantía oikotev?va oñedefende hagua.

2. Avavépe noñecondeva va?erãi ojapo térã ndojapói haguére pete? mba?endaha?éiva delito upe java, tetãpypegua léi térã tetãnguéra léipe guarã. Noñeme?? va?erãi avei castigo pohyve léipe o?vagui oiko jave delito.
Art. 12

Ndaikatúj oimeháicha reínte ojeikévo pete? tapicha rekovépe, hóga, hogapy térã icarta kuérpade. Naikatúi avei ojepokóntevo héra térã herakuã porãre. Mayma yvypóra oguereko derecho léi oñangarekóvo hese ko?ãmba?épe.
Art. 13

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ou ha oheovo tetãpyre ha oiporavóvo moõoikóta pete? tetã ryepype.

2. Mayma yvypóra oguereko derecho os?vo oimera?va tetãgui, taha e jepe hetãtee, ha upéi ou jevyo hetãme.
Art. 14

1. Ojepersegui jave ichupe, mayma tekove ikatu oho oñemo?ã hagua oimera?va tetãme.

2. Ko derecho ndaikatúi ojeporu persecución oúrõ justiciagui tembiapo vaikuére, térã ojeho rupi Naciones Unidas remiandu ha rembipota cóntrape.
Art. 15

1. Mayma yvypóra oguereko derecho hetãvo.

2. Avavégui ndaikatúi ojepe?a oimeháicha reínte hetã derecho oguerekóvagui okambiávo upe hetã.
Art. 16

1. Kuimba?e ha kuña maymáva, omendakuaaha tiémpo guive, oguereko derecho omdávo ha omoñepyr?vo petel ogapy. Ko?ávara ndaikatúi of problema oúva raza, tetã, terã religióngui. Petelcha va?era 1 derecho kuéra menda reheguáva, oiko aja kupukue hikuái menda ryepype, ha evei sapyánte oñembyairõ upe imenda kuéra.

2. Menda ikatu oiko umi omendátava otrõ añoite petel ñe??me upeverã, ojeheguiete, avave ojopy?yre ichupekuéra.

3. Familia ha?e sociedad apyra ha ñepyr?ete, ha oguereko derecho oñangarekóvo hese sociedad ha Estado.
Art. 17

1. Mayma yvypóra iderecho oguerekóvo imbaèteéva, ha ha?eño háicha, ha avei ambuerkuéra ndive.

2. Avavégui ndojepe?a va?erãi oimeháicha reinte imbáe teéva.
Art. 18

Mayma yvypóra oguereko derecho oñemonguévo ojeheguiete, iñaka, inconciencia ha ireligión he?i háicha ichupe. Ko deréchope oike ikatuha okambia ireligión ha ijerovia, avei ohechaukávo ko?ãva ha?eño háicha térã ambuekuéra ndive,opavave renondépe térã ha?eñohápe, tekombo?e, térã jeiko upéva he?i háicha rupive.
Art. 19

Maypa tapicha iderecho oguerekóvo ijidea ha iñeñandu tee, ha upéva oikuaaukávo ojejuru mboty?yre ichupe; ko deréchope oike avavépe nonnemolestáivo marandu ha opinión kuéra, ha avei oñemosarambivo ko?ãva opaite hendárupi, mayma tembiporu upevarã oiva rupive.
Art. 20

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ijatyvo oñondive ha ojapóvo joaju hapicha kuéra ñorairõ?yre.

2. Avavépe ndaikatúi ojejopy oike hagua petel asociaciónpe.
Art. 21

1. Mayma yvipóra oguereko derechoijávo hetã resambyhype, ha?ete voi, yro katu hemimo?ngue, h?ae oiporavo va?ekue rupive.

2. Mayma tapicha oguereko derecho petel?chapante, ohupityvo cargo público kuéra hetãme.

3. Mburuvicha kuéra omanda ha oisambyhy hagua teta, tetãygua kuéra ome?e? ichupekuéra upe pu?aka. Ha ko tetãygua kuéra rembipota ojechauka va?erã elección ipotiva rupive,cada cierto tiempo oiko va?erãva, maymavaite ijahápem ha peteicha ivoto kuéra ovalehápe; avei avave oikuaa?yre mávarepa revota, ikatu haguaicha avave nandejopyiupe jeporavo apópe.
Art. 22

Mayma yvypóra, ha?erupi sociedad pegua, oguereko derecho pe sociedad oñangarekóvo hese. Upevaã pe hetã oñeh?ã mbaite va?erã, ha tetãnguéra oñopytyvõ va?erã, recurso ha organización tetã oguerekóva rupive, maymavaite ohupity hagua hemikotev? económico social ha cultural, oiko hagua ichugui persona añetete.
Art. 23

1. Mayma yvypóra oguereko derecho omba?apóvo ojeheguiete hembiaporã, pe imba?apópe oñemongu?évo iporãve haguáicha, ha oñeñangarekóvo hese ani opyta trabajo?yre.

2. Mayma yvypóra oguereko derecho, mba?eveichagua jeporavo?yre, pretelchante ojepagávo ichupe, petelchaterõ hembiapo.

3. Mayma omba?apóva oguereko derecho oganávo hekópe porã, oikokuaa haguáicha, ha?e ha hogaygua, idignidad humana ojerure háicha. Ndohupitypáirõ ichupe oimera?va medio pytyvõrã sociedad oguerekóvagui.

4. Mayma tapicha oguereko derecho ojapóvo sindicato ha ojoajúvo hapicha mba?apohára ndive, iñinterése kuéra odefende hagua.
Art. 24

Mayma yvypóra oguereko derecho opytu?úvo, ho?ureimivo nombaápoi jave; avei omba?apóvo omba?apo hagua ha?óra pevénte, ha ivacaciónvo oguah? vove jepi tiempo, ha upe aja ojepagávo ichupe.
Art. 25

1. Mayma yvypóra oguereko derecho oikove olgadomivo, ani hagua ichupe voi, ha hogayguápe avei, ofalta ho?uva?erã, ipohã repyrã, iñemonderã, óga oiko hagua, ha ambue mba?e oikotev?va oikove hagua. Iderecho avei oguereko seguro oñemongui ramo guarã imba apohágui, terã katu hasy, ndovalevéi, iména mano, itujaiterei, térã ambue mba?e rupi indojevale kuaavéi ramo guarã ojehe.

2. Sy ha mitãre oñeñangareko va?erã iporave haguáicha. Mayma mitã, omendáva oguereko derecho sociedad oñangarekóvo hesekuéra.
Art. 26

1. Mayma yvypóra oguereko derecho ojehekombo?eukávo. Pejehekombo?e reínte va?erã, pe iñepyr?etépeguánte jepe. Pe tekombo?e jehai ha jeleénte jepe hagua, ha?e va?erã obligatorio. Profesión kuéra ha técnica ñeaprende, olva?erã enteroitépe ohupity haguaicha. Umi universidad rupi ojeike hagua, katupyry rehente odepende va?erã, ha mayma interesádope oñeme??va?erã juruja.

2. Pe educación rembiaporã ha?eva?erã: tojapo tekove mayágui persona añetete, okakuaáva opáichavo. Omombarete va?erã derecho ha libertad ñemomba?e guasu. Oipytyvõ va?erã olhagua jekopyty, ñoaguanta kuaa, joayhu, mayma tetã ha raza terã religión oñondive. Omboguata va?erã avei umi tembiapoukapy Naciones Unidas omolva ol hagua tapiaite py?aguapy.

3. Sy ha tuvakuéra oguereko derecho itendondévo oiporavo hagua mba?éichagua educaciónpa oñeme??ta imitãnguérape.
Art. 27

1. Mayma yvypóra oguereko derecho oparticipávo, avave ojopy terã ojoko?yre ichupe, incomunidad rekotee ñeñandukápe; ombovyávo ichupe umi tembiapokue porã hechapyrã; avei oparticipávo umi arandu pyahu oikévape, ha umi jeiko porãve ko?ãgarupi oúvape.

2. Mayma yvypóra oguereko derecho oñeñangarekóvo ichupe interese moral ha material oguerekóva rehe, ha?érupimba?epyahu terã ñe?? yvoty, kuatia arandu térã tembiapo hecharamomby apohare.
Art. 28

Mayma yvypóra oguereko derecho ojejapóvo ichupe hetãsme ha hetãnguéra apytépe, petef jeikoha oñemo?añatehape derecho ha libertd kuéra onnemolva ko Declaraciónpe.
Art. 29

1. Mayma yvypóra oguereko tembiaporã comunidad ndive guarã, upépe mante ikatúgui okakuaa ha hi?aju persona haicha.

2. Léi mante ikatu omol linde ikatu?yva jahasa jaiporukuévo ñande libertad kuéra, ani hagua ñapyru ñande rapicha derecho ha libertad rehe; avei jaiko hagua moral ojerure háicha, orden público oipota háicha, ha petel sociedad democrática reko py?aguapy oikotev? Háicha.

3. Ko?ã derecho ha libertad juéra mba?eveichvérõ ndaikatúi ojeporu Naciones Unidas oipota ha opensáva cóntrape.
Art. 30

Mba?evepunto ko Declaraciónpe olva noñentende va?erãi ome?? Estádope, petel aty térã petel tapichápe, omoñepir? ha omboguata hagua algún tembiapo ikatúva omboyke petelva jepe umi derecho ha libertad kuéra oñemboysyva ko Declaraciónpe.