Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj
Adoptita kaj proklamita de Rezolucio 217 A (III) de la ?enerala Asembleo, 10an de decembro 1948
Anta?konsideroj
Pro tio, ke agnosko de la esenca digno kaj de la egalaj kaj nefordoneblaj rajtoj de ?iuj membroj de la homara familio estas la fundamento de libero, justo kaj paco en la mondo,
Pro tio, ke malagnosko kaj malestimo de la homaj rajtoj rezultigis barbarajn agojn, kiuj forte ofendis la konsciencon de la homaro, kaj ke la efektivi?o de tia mondo, en kiu la homoj ?uos liberecon de parolo kaj de kredo kaj liberi?on el timo kaj bezono, estas proklamita kiel la plej alta aspiro de ordinaraj homoj,
Pro tio, ke nepre necesas, se la homoj ne estu devigitaj, sen alia elektebla vojo, ribeli kontra? tiranismo kaj subpremo, ke la homaj rajtoj estu protektataj de la le?o,
Pro tio, ke nepre necesas evoluigi amikajn rilatojn inter la nacioj,
Pro tio, ke la popoloj de Unui?intaj Nacioj en la ?arto reasertis sian firman kredon je la fundamentaj homaj rajtoj, je la digno kaj valoro de la homa personeco kaj je la egalaj rajtoj de viroj kaj virinoj, kaj firme decidis anta?enigi socian progreson kaj pli altnivelan vivon en pli granda libereco,
Pro tio, ke la ?tatoj-Membroj sin devigis atingi, en kunlaboro kun Unui?intaj Nacioj, la anta?enigon de universala respekto al kaj observado de la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj,
Pro tio, ke komuna kompreno pri tiuj ?i rajtoj kaj liberecoj estas esence grava por plena realigo de tiu sindevigo,
Tial, nun,
La ?enerala Asembleo,
Proklamas tiun ?i Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj kiel komunan celon de atingo por ?iuj popoloj kaj ?iuj nacioj, por tio, ke ?iu individuo kaj ?iu organo de la socio, konstante atentante ?i tiun Deklaracion, per instruado kaj edukado strebu al respektigo de tiuj ?i rajtoj kaj liberecoj, kaj per la?gradaj pa?oj naciaj kaj internaciaj certigu ilian universalan kaj efektivan agnoskon kaj observadon, same tiel inter la popoloj de la ?tatoj-Membroj mem, kiel inter la popoloj de teritorioj sub ilia jurisdikcio.
Artikolo 1
?iuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj la? digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.
Artikolo 2
?iuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ?i Deklaracio validas same por ?iuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ?u la? raso, ha?tkoloro, sekso, lingvo, religio, politika a? alia opinio, nacia a? socia deveno, poseda?oj, naski?o a? alia stato.
Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia a? internacia pozicio de la lando a? teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere ?u ?i estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta a? sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.
Artikolo 3
?iu havas la rajtojn je vivo, libereco kaj persona sekureco.
Artikolo 4
Neniu estu tenata en sklaveco a? servuteco; sklaveco kaj sklavkomerco estu malpermesitaj en ?iuj siaj formoj.
Artikolo 5
Neniu suferu torturon a? kruelan, nehoman a? sendignigan traktadon a? punon.
Artikolo 6
?iu rajtas esti ?ie agnoskita jure kiel persono.
Artikolo 7
?iuj homoj estas jure egalaj, kaj rajtas sen diskriminacio al egala jura protekto. ?iuj rajtas ricevi egalan protekton kontra? kia ajn diskriminacio, kiu kontra?as tiun ?i Deklaracion, kaj kontra? kia ajn instigo al tia diskriminacio.
Artikolo 8
?iu rajtas ricevi de la kompetentaj naciaj tribunaloj efikan riparon pro agoj, kiuj kontra?as la fundamentajn rajtojn, kiujn li havas la? la konstitucio a? la le?oj.
Artikolo 9
Neniu suferu arbitrajn areston, malliberigon a? ekzilon.
Artikolo 10
?iu en plena egaleco rajtas je justa kaj publika proceso anta? sendependa kaj senpartia tribunalo, por priju?o de liaj rajtoj kaj devoj kaj de kiu ajn kriminala akuzo kontra? li.
Artikolo 11
1. ?iu akuzita pro punebla faro rajtas, ke oni supozu lin senkulpa, ?is oni pruvos la?le?e lian kulpon en publika proceso, en kiu li ricevis ?iujn garantiojn necesajn por sia defendo.
2. Neniu estu konsiderata krimkulpa pro kia ajn ago a? neago, kiu ne konsistigis puneblan faron, la? nacia a? internacia juro, en la tempo, kiam ?i estis farita. Same tiel, ne estu alju?ita pli severa puno ol tiu, kiu estis aplikebla en la tempo, kiam la punebla faro estis plenumita.
Artikolo 12
Neniu suferu arbitrajn intervenojn en sian privatecon, familion, hejmon a? korespondadon, nek atakojn kontra? sia honoro a? reputacio. ?iu rajtas ricevi juran protekton kontra? tiaj intervenoj a? atakoj.
Artikolo 13
1. ?iu havas la rajton libere movi?i kaj lo?i interne de la limoj de kiu ajn ?tato.
2. ?iu rajtas eliri el kiu ajn lando, inkluzive la propran, kaj reveni en sian landon.
Artikolo 14
1. ?iu rajtas peti kaj ricevi en aliaj landoj azilon kontra? persekuto.
2. Tiu rajto ne estas alvokebla en kazoj de persekutaj akuzoj malfalse levitaj pro ne-politikaj krimoj a? pro agoj kontra?aj al la celoj kaj principoj de Unui?intaj Nacioj.
Artikolo 15
1. ?iu rajtas havi ?tatanecon.
2. Al neniu estu arbitre forprenita la ?tataneco, nek rifuzita la rajto ?an?i sian ?tatanecon.
Artikolo 16
1. Plena?aj viroj kaj virinoj, sen ia ajn limigo pro raso, nacieco a? religio, rajtas edzi?i kaj fondi familion. Iliaj rajtoj estas egalaj koncerne la geedzi?on, dum la geedzeco kaj koncerne eksedzi?on.
2. Geedzi?o okazu sole la? libera kaj plena konsento de la geedzi?ontoj.
3. La familio estas la natura kaj fundamenta grupunuo de la socio, kaj ?i rajtas ricevi protekton de la socio kaj de la ?tato.
Artikolo 17
1. ?iu rajtas proprieti hava?on, kaj sola kaj en asocii?o kun aliaj.
2. Al neniu estu arbitre forprenita lia proprieto.
Artikolo 18
?iu havas la rajton je libereco de penso, konscienco kaj religio; tiu ?i rajto inkluzivas la liberecon ?an?i sian religion a? kredon, kaj liberecon manifesti, ?u sola ?u kune kun aliaj, ?u publike ?u private, sian religion a? kredon per instruado, praktikado, adorado kaj observado.
Artikolo 19
?iu havas la rajton je libereco de opinio kaj esprimado; ?i tiu rajto inkluzivas la liberecon havi opiniojn sen intervenoj de aliaj, kaj la rajton peti, ricevi kaj havigi informojn kaj ideojn per kiu ajn rimedo kaj senkonsidere pri la landlimoj.
Artikolo 20
1. ?iu havas la rajton je libereco de pacema kunvenado kaj asocii?o.
2. Neniu estu devigita aparteni al asocio.
Artikolo 21
1. ?iu homo rajtas partopreni la regadon de sia lando, a? rekte a? pere de libere elektitaj reprezentantoj.
2. ?iu rajtas je egala aliro al publika servo en sia lando.
3. La volo de la popolo estu la bazo de la a?toritato de la registaro; tiu volo estu esprimata per regulaj kaj a?tentikaj elektoj, kiuj okazu per universala kaj egala balotrajto, kaj per sekreta vo?dono a? ekvivalentaj liberaj vo?donaj proceduroj.
Artikolo 22
?iu, kiel membro de la socio, havas rajton je socia sekureco kaj povas postuli la realigon, per naciaj klopodoj kaj internacia kunlaboro, kaj konforme al la organizo kaj disponeblaj rimedoj de ?iu ?tato, de tiuj ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj, kiuj estas nepre necesaj por lia digno kaj por la libera disvolvi?o de lia personeco.
Artikolo 23
1. ?iu havas rajton je laboro, je libera elekto de sia okupo, je justaj kaj favoraj laborkondi?oj kaj je protekto kontra? senlaboreco.
2. ?iu, sen ia ajn diskriminacio, rajtas ricevi egalan salajron pro egala laboro.
3. ?iu, kiu laboras, rajtas ricevi justan kaj favoran kompenson, kiu certigu por li mem kaj por lia familio ekziston konforman al homa digno, kaj kiun suplementu, la?necese, aliaj rimedoj de socia protekto.
4. ?iu rajtas formi kaj ali?i sindikatojn por protekto de siaj interesoj.
Artikolo 24
?iu havas rajton je ripozo kaj libertempo, inkluzive racian limigon de la laborhoroj kaj periodajn feriojn kun salajro.
Artikolo 25
1. ?iu havas rajton je vivnivelo adekvata por la sano kaj bonfarto de si mem kaj de sia familio, inkluzive de nutra?o, vesta?oj, lo?ejo kaj medicina prizorgo kaj necesaj sociaj servoj, kaj la rajton je sekureco en okazo de senlaboreco, malsano, malkapablo, vidvineco, maljuneco a? alia perdo de la vivrimedoj pro cirkonstancoj ekster sia povo.
2. Patrineco kaj infaneco rajtigas al specialaj prizorgoj kaj helpo. ?iuj infanoj, egale ?u ili naski?is en a? ekster geedzeco, ricevu saman socian protekton.
Artikolo 26
1. ?iu havas rajton je eduki?o. La edukado estu senpaga, almena? en la elementa kaj fundamenta stadioj. La elementa edukado estu deviga. La teknika kaj porprofesia edukado estu ?enerale akirebla, kaj pli alta edukado estu egale akirebla por ?iuj la? ties meritoj.
2. Edukado celu la plenan disvolvon de la homa personeco kaj plifortigon de la respekto al la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj. ?i kreskigu komprenon, toleron kaj amikecon inter ?iuj nacioj, rasaj a? religiaj grupoj, kaj anta?enigu la agadon de Unui?intaj Nacioj por konservo de paco.
3. Gepatroj havas unuavican rajton elekti la specon de la edukado, kiun ricevu iliaj infanoj.
Artikolo 27
1. ?iu rajtas libere partopreni la kulturan vivon de la komunumo, ?ui la artojn kaj partopreni sciencan progreson kaj ?iajn fruktojn.
2. ?iu havas rajton je protekto de la moralaj kaj materialaj interesoj rezultantaj el eventualaj sciencaj, literaturaj a? artaj produkta?oj, kiujn li a?toris.
Artikolo 28
?iu havas rajton je socia kaj internacia organizo, en kiu la rajtoj kaj liberecoj difinitaj en ?i tiu Deklaracio povas esti plene realigitaj.
Artikolo 29
1. ?iu havas devojn al la komunumo, en kiu, sole, estas ebla la libera kaj plena disvolvi?o de lia personeco.
2. En la uzado de siaj rajtoj kaj liberecoj, ?iu estu subigita sole al tiuj limigoj, kiuj estas jure difinitaj ekskluzive kun la celo certigi adekvatan rekonon kaj respekton por la rajtoj kaj liberecoj de aliaj kaj por konformi?i al justaj postuloj de moralo, publika ordo kaj ?enerala bonfarto en demokrata socio.
3. Tiuj ?i rajtoj kaj liberecoj estas en neniu okazo efektivigeblaj kontra?e al la celoj kaj principoj de Unui?intaj Nacioj.
Artikolo 30
Nenio en ?i tiu Deklaracio estu interpretita kiel implico, ke iu ajn ?tato, grupo a? persono iel ajn rajtas entrepreni ian ajn agadon a? plenumi ian ajn agon, kiu celus detrui kiun ajn el la rajtoj kaj liberecoj ?i-ene difinitaj.
|
Download
